Heterdaadsessie AI in het Informatiedomein
30 November 2023, Gemeente Zoetermeer
Elk Heterdaad eDossier bevat:
• Geïllustreerd, Gedetailleerd Sessieverslag
• Links naar Achtergrondinformatie en
• De Sheets
• Totaal 40-50 pagina's
Aan betreffende sessie deelgenomen?
Het Heterdaad eDossier krijg je gratis na afloop!
Sessie Gemist?
eDossier bestellen kan hieronder à € 95
Heterdaadsessie: kennis-intensieve middagprogramma’s voor infoprofessionals bij aansprekende organisaties met spraakmakende cases, van ABN en BZK tot Rijksmuseum.
Aan betreffende sessie deelgenomen?
Het Heterdaad eDossier krijg je gratis na afloop!
Sessie Gemist?
eDossier bestellen kan hieronder à € 95
Géén lid?
Ook jij kunt Heterdaad eDossiers bestellen à € 95. Je wordt dan automatisch lid.
(Contributie voor het lopende jaar is inbegrepen in de prijs).
Een indruk krijgen?
De Digitale Tijger Journals zijn een bloemlezing uit diverse Heterdaad eDossiers en sessieverslagen.
Ziehier. Gratis voor leden, maar de Corona-edities zijn ook voor niet-leden gratis :-)
Heterdaadsessie AI in het Informatiedomein
30 November 2023, Gemeente Zoetermeer
Literatuuronderzoek & AI, Informatie Overload, Text Data Mining, Auteursrechten, Transparantie, Open Research, Licenties, Kwaliteitsborging, Open Access, Rol Informatieprofessie en Bibliotheken
Open Science & AI: Hoe hou je grip op kennis?
Kennis en informatie beheren en ontsluiten is van alle tijden, maar krijgt in dit AI-tijdperk een extra scherpte. Toegankelijkheid, rechten, integriteit, kwaliteit—hoe blijven we grip houden op informatie nu AI niet alleen kennis ontsluit, maar ook genereert? Wie kan ons gidsen in deze complexe materie? Een Universiteitsbibliotheek natuurlijk met state-of-the-art tools, specialismen en praktische ervaringen!
Op dinsdagmiddag 24 juni zijn we te gast bij Matthijs van Otegem, UB-directeur van Universiteit Utrecht. Hij belicht zelf de strategie en kernwaarden rond Open Science. Professor Rens van der Schoot en Ontwikkelaar Jonathan de Bruin tonen hoe ze nauwkeurig en supersnel informatie screenen, samen met AI. Licentiemanager Ciska Kurpershoek focust op AI, TDM en Open Content en Jeroen Bosman neemt in dit verband stelling vóór Open Access en tégen ondoorzichtige commerciële praktijken.
En uiteraard kijken we onze ogen uit in dit Iconische Pand en maken we kennis met de Bijzondere Collecties van de UB!
Meld je nu aan!
Stuur je eigen vraagstukken in.
Met broodjes! eDossier na afloop.
Exclusief voor leden à € 175
Géén lid? € 250 (sessie deelname incl. lidmaatschap 2025). Team? Korting na 4 deelnemers. Tarieven 2025, ex BTW.
De rol van informatieprofessionals staat op scherp, zeker nu AI de verwerking en ontsluiting van informatie versnelt, maar ook vragen oproept over controle en betrouwbaarheid.
Open Science biedt een tegenwicht tegen gesloten AI-modellen en waarborgt transparantie en wetenschappelijke integriteit. Tegelijkertijd brengen auteursrechten, licenties en ethische dilemma’s nieuwe uitdagingen met zich mee: wie bepaalt hoe kennis wordt gedeeld en gebruikt? Informatie-overload maakt kwaliteitsbewaking urgenter dan ooit; AI kan helpen, maar wie garandeert dat niet snelheid, maar zorgvuldigheid vooropstaat? Terwijl universiteiten inzetten op Open Science, worden kennis en datasets steeds vaker gecommercialiseerd.
Informatieprofessionals staan in het midden van dit spanningsveld en spelen een cruciale rol in de toegankelijkheid, betrouwbaarheid en juridische houdbaarheid van kennis in het AI-tijdperk. Deze Heterdaadsessie biedt verdieping in hoe AI en Open Science elkaar beïnvloeden en hoe informatieprofessionals hierop kunnen inspelen.
Wat een pand. Zoveel meer dan die 4 miljoen boeken!
Het kan dus wel: moderne architectuur die functionaliteit en esthetiek combineert! Dit moet je echt een keer ervaren. Deze gitzwarte creatie van de beroemde architect Wiel Arets staat bekend om zijn moderne en minimalistische ontwerp met zwarte, witte en rode elementen en won niet voor niets de prestigieuze Rietveld prijs.
Van buiten zie je een gevel die grotendeels bestaat uit glas bedrukt met een bladpatroon. Eenmaal binnen is het vooral een open en interactieve ruimte die zowel samenwerking als individuele studie (1.000 studieplekken) bevordert. De centrale kern bestaat uit open trappen en loopbruggen, wat bijdraagt aan een gevoel van ruimtelijkheid en verbondenheid. En dan die Bijzondere Collecties…
Eigen foto
Marc en Pauline over ‘spectaculaire’ resultaten met ChatGPT
Met 50 miljoen gedigitaliseerde documenten (en dagelijks meer) weet het Stadsarchief dat 'toegankelijkheid' meer vergt dan een scan. Metadatering door o.a. crowdsourcing verloopt fantastisch, maar de aantallen zijn stomweg te groot. In 2016 startte het project Alle Amsterdamse Akten. Hierbij voert de crowd geen gegevens in, hij traint machine learning modellen. De computer leert zo letterlijk om te lezen. Hetzelfde gebeurt nu met de Burgerlijke Stand en het archief van Publieke Werken.
Maar doorzoekbaar maken is niet genoeg. Daarom wordt nu lopende tekst uit Burgelijke Stand pagina’s gevoed aan ChatGPT (ja, de standaard versie) om entiteiten te extraheren en te standaardiseren. De eerste resultaten zijn spectaculair. Zelfs met weinig instructie worden betekenisvolle termen herkent en wordt de juiste betekenis gegeven, zelfs aan termen waar niet om gevraagd is. Het creëren van Linked Open Data bronnen lijkt binnen handbereik te liggen. Het is nu een kwestie van tijd en het vinden van middelen om niet een deel, maar alle bronnen uit de Collectie Nederland digitaal toegankelijk te maken.
Marc presenteert samen met Pauline van den Heuvel (expert crowdsourcing en Handwritten Text Recognition).
Open Science aan de UU
Gastheer: Matthijs van Otegem, University Librarian
Open Science is een belangrijk onderdeel van de strategie van de Universiteit Utrecht. Het maakt wetenschappelijk onderzoek, gegevens en kennis vrij toegankelijk voor iedereen, in contrast met traditionele praktijken waarbij onderzoeksresultaten vaak achter betaalmuren worden gezet of puur toegankelijk zijn voor bepaalde instellingen.
Als de Content Manager van de universiteit speelt de Bibliotheek een belangrijke rol. Naast het binnenhalen van wetenschappelijke informatie voor onze onderzoekers, heeft de bibliotheek een steeds belangrijkere functie om de kennis die wordt ontwikkeld in de universiteit ook weer uit te dragen in de samenleving.
De kernwaarden van open science sluiten nauw aan bij publieke waarden, als autonomie, rechtvaardigheid en menselijkheid. Hoe houden we zeggenschap over onze eigen data, en de systemen waarmee we werken (autonomie)? Hoe zorgen we ervoor dat ieder toegang krijgt tot informatie (rechtvaardigheid)? En hoe gaan we verantwoord om met AI (menselijkheid)? Werk aan de winkel voor informatieprofessionals!
Matthijs van Otegem, Directeur van de Universiteitsbibliotheek
Bart over AI-ondersteuning bij ministeries en ondernemingen
Als je voor informatie en inzichten moet putten uit miljoenen documenten, audiobestanden of video’s verspreid over verschillende databanken en websites, dan denk je tegenwoordig al snel aan ChatGPT. Maar we kennen ook de beperkingen daarvan. Hoe zet je AI op een betrouwbare en mensgerichte manier in? Hoe maak je inzichten en antwoorden herleidbaar en consistent? En hoe integreer je AI daadwerkelijk in je primaire processen?
Bart neemt je mee in de mogelijkheden van (generatieve) AI en het praktisch toepasbaar maken én betrouwbaar putten uit ongestructureerde data. Dit doet hij aan de hand van een bewezen use-case: AI-gedreven ondersteuning bij parlementaire processen binnen ministeries. Hij licht toe hoe een intelligente applicatie ambtenaren assisteert bij onder meer het beantwoorden van Kamervragen, het opstellen van beleid en het voorbereiden van debatten. Bij een andere case destilleren bedrijven commerciële kansen uit gemeentelijke informatie.
Bart is Co-Founder van JoinSeven, intelligente data-oplossingen.
Simon over AI impact op processen, professie, persoon.
Eerst kwam informatieoverdracht los van papier, nu - met AI - raakt informatiecreatie deels los van de mens. Van Digitalisering naar Artificering. Wat zijn de consequenties voor ons vakgebied?
Als professional krijg je een krachtig hulpmiddel voor je bestaande activiteiten. Mits je het leert hanteren. Als afdeling is er een nieuwe oplossing voor oude vraagstukken, zoals de papierberg.
Maar hoe zit het met nieuwe vraagstukken en activiteiten? Verandert AI het gedrag van je interne klanten? Verandert de ICT? Sterker nog: veranderen de kernprocessen en dus jouw rol? En: wat is überhaupt de toegevoegde waarde van de informatieprofessie in het AI-tijdperk? Gaat het wel goed als 'informatie' nu helemaal een ICT-taak wordt?
En als een AI het hart van de informatiehuishouding wordt, hoe zorg je dat het rondgepompte bloed zuiver is en niet verontreinigd? Het is nog te vroeg voor echte antwoorden. Simon schetst de problematiek en de eerste oplossingsrichtingen, op drie niveaus: informatieprofessional, organisatie en informatiedomein.
Nauwkeurig en supersnel informatie screenen, SAMEN met AI
Rens van der Schoot, Hoogleraar Samenwerkingsmethoden in AI en Data Science en Jonathan de Bruin, trekker FAIR Data and Software
Snel zoeken en indexeren via AI is niet nieuw meer, maar niet alle documenten zijn even relevant en betrouwbaar; en hoe meer het er zijn en hoe belangrijker het antwoord is, hoe essentiëler kwaliteit en snelheid zijn. Hiertoe is ASReview ontwikkeld. Rens is o.a. directeur van het AI Lab en leidt dit fascinerende project terwijl Jonathan de hoofdingenieur ervan is. Niet voor niets wint hun model prijzen, het is zelfs in AI-land uniek doordat het actief meedenkt, open-source is en volledig transparant en met name het arbeidsintensieve proces van het screenen van duizenden publicaties of andere documenten drastisch vermindert. Bovendien zijn grootschalige experimenten ermee mogelijk in het lab.
Rens en Jonathan
Toepassingen genoeg. Voor informatiespecialisten optimaliseert het systematische reviews, literatuuronderzoek en Open Science-initiatieven. Informatiebeheerders kunnen het gebruiken voor het doorzoeken en classificeren van bijvoorbeeld beleidsdocumenten. En media-analisten en communicatie-specialisten helpt het bij trendanalyse, fact-checking en mediaonderzoek door snelle screening van relevante publicaties.
Tom over effectief leren omgaan met AI. En hoe.
AI is een schok in onderwijsland. Veel studenten gebruikt het al dagelijks bij hun onderwijs èn onderzoek. Voor deze 'augmented student' zijn veel opdrachten uit het verleden zonder slag of stoot op te lossen. Er zijn nieuwe leermethoden nodig, een aanpak die van alle betrokkenen andere vaardigheden en nog meer creativiteit vergt.
Tom staat middenin dit episch centrum en helpt 'zijn' docenten omgaan met de kansen en bedreigingen van AI. Voor ontwikkelen van leermateriaal bijvoorbeeld, maar zeker ook voor het leren stellen van accurate en specifieke vragen en het stimuleren van kritische reflectie en overzien van mogelijke consequenties.
Vaardigheden die voor iedereen van groter belang worden, want de vloedgolf aan nieuwe AI-deskundigen komt al vrij op de arbeidsmarkt. Levenslang leren geldt voor ons allemaal, maar de leerboeken worden herschreven terwijl je dit leest. Gelukkig zijn er al krachtige hulpmiddelen, zoals Tom zal demonstreren.
AI, TDM en Open Content: Navigeren door Licenties en Auteursrechten
Ciska Kurpershoek, Licentiemanager
Kunstmatige Intelligentie (AI) en Text- en Datamining (TDM) nemen snel toe en AI-systemen worden mede getraind op auteursrechtelijk beschermd materiaal. Sommige uitgevers reserveren zelfs expliciet hun rechten voor TDM en AI-training. Binnen de EU biedt de DSM-richtlijn (Digital Single Market) uitzonderingen voor TDM bij wetenschappelijk gebruik, maar rechthebbenden kunnen commerciële toepassingen uitsluiten. Kortom: veel voetangels en klemmen voor licentieovereenkomsten.
Informatieprofessionals spelen een cruciale rol bij het navigeren door complexe licentieovereenkomsten om zowel juridische naleving als optimaal datagebruik te waarborgen. Ook is kennis van auteursrechten en ethische aspecten belangrijk om de rechten van contentcreators te respecteren en juridische risico’s te minimaliseren.
Ciska Kurpershoek, Licentiemanager
Daarnaast kunnen zij onderzoekers beter ondersteunen door inzicht te bieden in de voorwaarden rond Open Content, AI en TDM, wat bijdraagt aan de Integriteit en Reproduceerbaarheid van wetenschappelijk onderzoek. Ciska is ervaringsdeskundige, met name qua content/product licenties. :-)
Jeroen Bosman
Open Research Informatie (en waarom de UU niet meedoet met de Times Higher Education ranking)
Jeroen Bosman, vakspecialist Geo, Open Science en Open Access
De Universiteit zet in op Open Research Informatie als onderdeel van de wereldwijde verschuiving naar Open Access en Open Science, waarin transparantie, reproduceerbaarheid en samenwerking centraal staan. Jeroen is onder meer bekend als mede-leider van projecten rond ontwikkelingen in wetenschappelijke communicatie, onderzoeksworkflowtools en -praktijken en hulpmiddelen voor onderzoekers om hun publicatiestrategieën te heroverwegen. Hij vertaalt abstracte beleidsprincipes naar bruikbare methoden en laat informatieprofessionals zo zien hoe ze Open Science kunnen ondersteunen in de praktijk.
Zijn aanpak bevordert een open wetenschapscultuur, waarin kennis vrij toegankelijk is en wetenschappelijke impact eerlijk wordt beoordeeld. Dit is ook de reden waarom de UU bewust geen deel neemt aan commerciële rankings zoals Times Higher Education (THE), die werken met gesloten en ondoorzichtige criteria en niet noodzakelijk wetenschappelijke kwaliteit weerspiegelen.
Meld je nu aan!
Stuur je eigen vraagstukken in.
Met broodjes! eDossier na afloop.
Exclusief voor leden à € 175
Géén lid? € 250 (sessie deelname incl. lidmaatschap 2025). Team? Korting na 4 deelnemers. Tarieven 2025, ex BTW.
Heterdaadsessie Archief (recent):
Intussen kun je je hier nog storten op de Heterdaadsessies die je misschien gemist hebt, in de vorm van eDossiers ;-)
Nog géén lid? Waarom LID worden?
(Lid worden voor 2025 à € 75 kan hier)
Het Papieren Tijger Netwerk bevordert kennisdeling door Heterdaadsessies en andere professionele bijeenkomsten, LinkedIn en overige vormen van netwerken. En… natuurlijk door de Heterdaad eDossiers en dè Digitale Tijger Journal.
Alles Exclusief voor Leden.
Heterdaadsessies
Kennis, op Heterdaad gesnapt!
Bij een aansprekende organisatie met een spraakmakende case voor Informatieprofessionals.
Kennis - Informatie - Data : Organiseren - Managen - Innoveren
Middagvullend met een maatwerk programma, afgestemd op de organisatie en op
de vraagstukken die de deelnemers vooraf inbrengen.
Sprekers: van enkelen tot 20+.
Naast het plenaire programma is vaak sprake van Parallelsessies en zo mogelijk een Rondleiding.
Heterdaadsessies worden traditiegetrouw afgesloten met een Tijgerborrel ;-)
Ca. 3 - 4 per jaar. Tegen ledentarief.
Heterdaad eDossiers
Gratis voor leden, mits betalend deelnemer aan die sessie.
Volledig en met beeld geïllustreerd verslag van telkens één organisatie of thema.
Links naar Achtergrondinformatie en naar de Sheets
Ca. 3 per jaar. 70 - 120 pagina's elk.
Digitale Tijger Journal
Bloemlezingen uit wat oudere Heterdaad eDossiers.
Langere en kortere artikelen van ca. 4-7 verschillende organisaties.
Incl. illustraties en links naar sheets & achtergrondinfo, column en rubrieken.
Gratis voor leden, mits lid bij verschijning.
Ca. 3 per jaar. 80 - 100 pagina's elk.
Individueel lidmaatschap na 1e jaar € 95. Alle bedragen op deze site per 2025 en ex. BTW.
Wees gerust: je hoeft niet privé te betalen (mag wel). Je krijgt een factuur per mail die je werkgever kan voldoen.
Wil je een niet-gratis publicatie, sessie of lidmaatschap aanvragen? Wees gerust: je hoeft niet online te betalen. Na bestelling krijg je gewoon een factuur met BTW en als je dat wilt met inkoopnummer en op naam van je werkgever, te voldoen door je werkgever.
De activiteiten van het Netwerk zijn exclusief voor leden omdat we geen seminar-organisator of uitgever willen zijn, geen til voor duiven maar een netwerk voor tijgers. :-)
Testimonial : nationale overheidsorganisatie over eDossier I
“Zojuist het hele dossier doorgenomen en stukken tekst gebruikt voor mijn eigen stukken over de toekomst van ons RM. ...meteen opgeslagen in huis, want daar kunnen we echt uit putten, met onze vernieuwingen. Dank daarvoor. Ik kijk uit naar het volgende ebook.”
Nog géén lid? Waarom LID worden?
Het Papieren Tijger Netwerk bevordert kennisdeling door Heterdaadsessies en andere professionele bijeenkomsten, LinkedIn en overige vormen van netwerken. En… natuurlijk door de Heterdaad eDossiers en het Digitale Tijger Journal.
Alles Exclusief voor Leden.
Heterdaad eDossiers
Gratis voor betalende sessie-deelnemers.
Uitgebreid verslag van presentaties van de Heterdaadsessie
Links naar Achtergrondinformatie en naar de Sheets
Ca. 4 per jaar. Ca. 40 pagina's elk.
Digitale Tijger Journal
Bloemlezingen uit wat oudere Heterdaad eDossiers.
Langere en kortere artikelen van ca. 4-7 verschillende organisaties.
Incl. illustraties en links naar sheets & achtergrondinfo, column en rubrieken.
Gratis voor leden, mits lid bij verschijning.
Ca. 4 per jaar. 40 - 50 pagina's elk.
Heterdaadsessies
Kennis, op Heterdaad gesnapt!
Bij een aansprekende organisatie met een spraakmakende case voor Informatieprofessionals.
Kennis - Informatie - Data : Organiseren - Managen - Innoveren
Middagvullend met een maatwerk programma, afgestemd op de organisatie en op
de vraagstukken die de deelnemers vooraf inbrengen.
Sprekers: van enkelen tot 20+.
Naast het plenaire programma is vaak sprake van Parallelsessies en zo mogelijk een Rondleiding.
Heterdaadsessies worden traditiegetrouw afgesloten met een Tijgerborrel ;-)
Ca. 4 per jaar. Betaald.
Individueel lidmaatschap na 1e jaar € 85. Alle bedragen op deze site per 2020 en ex. BTW.
